صافی کف پا(Pes planus)

دلایل صافی کف پا در کودکان:

اکثر کودکان بین ۱ تا ۳ الی ۵ سال دچار صافی کف پا هستند،که البته این بخشی از فرایند رشد طبیعی پاهای آن‌ها است و بیش از ۹۵% از این کودکان در حین رشد صاحب قوس کف پایی طبیعی می‌شوند. اما ۵% دیگر همچنان به صافی کف پا مبتلا خواهند بود. 

در اکثر موارد علت صافی کف پا، سست بودن اتصالات مفصلی میان استخوان‌های مچ پا است. در این وضعیت رباط‌هایی که استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند شل بوده و هنگامی که کودک وزنش را روی پایش قرار می‌دهد کشیده می‌شوند.

 دلایل صافی کف پا در بزرگسالان:

بسیاری از عارضه‌ها و بیماری‌ها می‌توانند باعث بروز صافی کف پای دردناک در بزرگسالان شوند.

۱-اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (PTTD):
 

تاندون تیبیال خلفی یکی از مهمترین تاندون‌های پا است. این تاندون از عضله‌ای در پشت ساق پا شروع 

می‌شود، از سمت داخل ساق پا به پایین ادامه می‌یابد و استخوان‌ها را به داخل مچ پا متصل می‌کند.

وظیفه اصلی این تاندون بالا نگه داشتن قوس کف پا و حمایت از مچ پا در هنگام راه رفتن است. اگر این تاندون ملتهب یا پاره شود، قوس کف پا به آرامی از میان می‌رود.

احتمال بروز مشکلات تاندون تیبیال خلفی در افراد بالاتر از ۴۰ سال بیشتر از افراد دیگر است. سایر عوامل خطرزا برای این تاندون نیز عبارتند از چاقی مفرط، دیابت و فشار خون بالا. ابتلا به صافی کف پا از دوره کودکی احتمال پارگی تاندون تیبیال خلفی را افزایش می‌دهد. به علاوه، افرادی که ورزش‌های پرفشار و پربرخوردی

مانند بسکتبال، تنیس یا فوتبال را انجام می‌دهد، ممکن است به خاطر استفاده مکرر از این تاندون با پارگی آن مواجه شوند.

۲-آرتریت:

آرتریت‌های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، می‌توانند باعث بروز صافی کف پای دردناک شوند. این نوع از آرتریت علاوه بر غضروف موجود در مفاصل به رباط‌هایی که از مچ پا حمایت می‌کنند نیز حمله می‌کند. آرتریت التهابی نه تنها باعث درد می‌شود، بلکه باعث تغییر شکل مچ پا و صاف شدن کف پا نیز می‌شود. آرتریت می‌تواند ناحیه پشت یا وسط مچ پا را درگیر کند، که هر دو حالت باعث افتادگی قوس کف پا می‌شود.

۳-تروما:

آسیب به رباط‌های مچ پا می‌تواند باعث از بین رفتن هماهنگی و تناسب بین آن‌ها شود. رباط‌ها از استخوان‌ها حمایت کرده و مانع حرکت کنترل نشده آن‌ها می‌شوند. اگر رباط‌ها پاره شوند، کف پا صاف و دردناک می‌شود.

علاوه بر آسیب دیدن رباط‌ها، شکستگی‌ها و در رفتگی استخوان‌ها نیز می‌توانند منجر به صافی میدفوت شوند (میدفوت قسمتی از پا است که بین پاشنه و مچ پا از یک طرف و استخوان‌های کف پا (متاتارس‌ها) از طرف دیگر قرار گرفته است).

۴-کلاپس دیابتی (پای شارکو):

گاهی اوقات در مبتلایان به دیابت یا افراد مبتلا به برخی مشکلات عصبیِ محدود کننده احساس درد در مچ پا، استخوان‌ها و مفاصل تشکیل دهنده قوس کف پا متلاشی یا دچار کلاپس می‌شوند.

عموماً این نوع از کلاپس قوس کف پا نسبت به عوارض مشاهده شده در بیمارانی که درد موجود در مچ پاهای خود را به طور طبیعی احساس می‌کنند شدیدتر است، زیرا در اینجا بیماران در هنگام تخریب قوس کف پای خود دردی احساس نمی‌کنند. در این وضعیت، علاوه بر آنکه رباط‌ها نمی‌توانند استخوان‌ها را در جای خود نگه دارند، گاهی اوقات خود استخوان هم، بدون اینکه بیمار دردی احساس کند، می‌شکنند و متلاشی می‌شوند. این شرایط باعث ایجاد بدشکلی شدیدی در مچ پا می‌شود که اصلاح آن با عمل جراحی کار بسیار دشواری خواهد بود. استفاده از بریس یا کفش‌های مخصوص بهترین روش برای مقابله با این مشکل است.

علائم صافی کف پا:

علایم و نشانه‌های این اختلال شامل ایجاد ظاهر صاف در کف یک پا یا هر دو، خمیدگی کفش یا پاشنه کفش به سمت داخل، درد در اندام تحتانی، درد در قسمت مچ پا، ایجاد تورم در قسمت داخل مچ پا و درد مچ پا می‌باشد.

اگر از پشت به پای فرد در حال ایستاده نگاه کنیم فردی که کف پایش صاف است پاشنه پایش بصورت پیچ خورده دیده می‌شود.

کف پای صاف در دراز مدت منجر به بروز عوارضینظیر خارپاشنه، زانو درد، کمردرد و گردن درد وسردرد می‌شود.

عوارض کف پای صاف شامل:

۱- کاهش قوس طولی پا

۲- چرخش پاشنه به خارج
۳- برجستگی استخوان ناوی
۴- پهن شدن پا
۵- قرار گرفتن پنجه پا به بیرون در هنگام راه رفتن
۶- قرار گرفتن کناره داخلی پا روی زمین در هنگام ایستادن و راه رفتن
۷- ساییدگی کناره داخلی پاشنه کفش
۸- درد در ناحیه قوس طولی داخلی
۹- خستگی زودرس و کمر درد
۱۰- ایجاد زمینه مناسب برای تغییر شکل زانو و تمایل به ضربدری شدن زانوها
۱۱- فقدان حالت فنری بدون درد پا که منجر به عدم مهارت در راه رفتن و کشیدن پا به زمین در این حالت می شود.
۱۲- فقدان عمل ضربه گیری در پا که پا را نسبت به زخمها و آرتروز مستعد می کند.
۱۳- وارد آمدن فشار به عروق و اعصاب پا که فشار وارده به محل ارتباط اعصاب کف پایی داخلی و خارجی سبب دردهای عصبی در پا می شود.
۱۴- انحراف انگشت(شست کج)

 تشخیص:

اگر کودکتان به صافی کف پا مبتلا باشد، پزشک از شما در مورد وجود هرگونه سابقه صافی کف پا یا بیماری‌های موروثی مچ پا در خانواده‌تان خواهد پرسید. بیمار در هر سنی که باشد، پزشک در مورد فعالیت‌های شغلی و تفریحی او، هرگونه آسیبی که پیشتر به مچ پایش وارد شده یا هرگونه عمل جراحی که روی مچ پای او انجام شده و همچنین نوع کفشی که می‌پوشد سؤالاتی را می‌پرسد.

پزشک کفش‌هایتان را برای یافتن هرگونه نشانه‌ای از ساییدگیِ بیش از اندازه بررسیمی‌کند. اغلب، ساییدگی کفش‌ها اطلاعات باارزشی را در مورد مشکلات راه رفتن و هرگونه ضعف در هم‌ترازی استخوان‌ها  برای پزشک فراهم می‌کند. همچنین پزشک از شما خواهد خواست که پابرهنه راه بروید تا علاوه بر ارزیابی قوس کف پایتان، وجود هرگونه چرخش خارجی در مچ پا  و هر نشانه‌ دیگری از ضعف عملکرد مکانیکی مچ پایتان را چک کند.

پزشک مچ پاهایتان را از لحاظ انعطاف‌پذیری و دامنه حرکت و همچنین وجود حساسیت به لمس یا هرگونه وضعیت غیرطبیعی در استخوان، مورد معاینه قرار می‌دهد و بسته به نتایج این معاینه فیزیکی، ممکن است گرفتن اسکن پا توصیه شود.

از اسکن پا همیشه برای کودکان خردسال مبتلا به صافی کف پای سخت و افراد بالغ مبتلا به صافی کف پای اکتسابی ناشی از آسیب‌دیدگی یا سایر علل استفاده می‌شود.

رفع صافی کف پا با حرکات اصلاحی:

برای رفع این عارضه روزانه حداقل بین ۱۵-۱۰ دقیقه ورزش های زیر را انجام دهید و توجه داشته باشید هرچه مدت تمرین و یا دفعات آن در طول روز افزایش پیدا کند، روند درمان سریع تر پیش خواهد رفت، در بچه ها با تمرین های مداوم معمولا بعد از ۴ تا۲ سال تغییر شکل اصلاح می شود .
استفاده از کفی و یا کفش طبی برای از بین بردن این عارضه بسیار مفید است، چون باعث می شود پا در تمام طول روز در وضعیت مناسب و اصلاح شده قرار بگیرد.

در صورتی که صافی کف پای شما به دلیل کوتاهی وتر آشیل است، باید ورزش های کششی انجام دهید که ساده ترین این ورزش ها ایستادن روی جعبه شیب دار است. به گونه ای روی جعبه شیب دار بایستید که پنجه پای شما به سمت بالا و پاشنه پاهایتان در پایین قرار بگیرد.

پارجه نازکی زیر پای خود بیندازید و سعی کنید با خم کردن انگشتان پاهای خود آن را به سمت کف پا جمع کنید.

پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید وسپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.

با پای برهنه روی لبه خارجی پا راه بروید، این حرکت باعث تقویت عضلات به داخل چرخاننده پا می شود.

برای تقویت عضله درشت نی قدامی و کشش وتر آشیل در حالی که پا را به داخل می چرخانید، روی پاشنه پا راه بروید.

رفرنس:کلینیک پا امید

در مرکز ما هم معاینه و در صورت نیاز اسکن پا انجام و اطلاعات بدست امده جهت انالیز و ساخت کفی مناسب و اختصاصی هر فرد به تهران ارسال می شود.