شایعترین اختلال عضلانی اسکلتی در اندام تحتانی (نیمه پایینی بدن) می باشد.این آسیبها بیش از ۲۵ درصد آسیبهای ورزشی را شامل می شوند.
قویترین عامل پیش بینی کننده پیچ خوردگی مچ پا ، سابقه ی پیچ خوردگی و آسیب قبلی است.
شایعترین لیگامانی که در این موارد آسیب می بیند لیگامان تالوفیبولار قدامی (لیگامان واقع بین استخوان مچ پا و استخوان ساق پا) می باشد که در قسمت خارجی مچ پا قرار دارد.
معمولترین مکانیسم پیچ خوردگی مچ پا چرخش به داخل(اینورژن) مچ همراه با خم شدگی مچ پا به سمت کف پا(پلانتار فلکشن) می باشد .
پیچ خوردگی در قسمت داخلی مچ پا شیوع کمتری دارند که در اثر چرخش ناگهانی و قوی مچ پا رخ می دهند.
آسیبهای مچ پا از پارگی ناکامل لیگامان بدون ناپایداری(مرحله اول) تا پارگی ناکامل لیگامان با ناپایداری ( مرحله ۲) و پارگی کامل(مرحله ۳) طبقه بندی می شوند.
به علت درد و تورم ممکن است تشخیص دقیق به شکل فوری بلافاصله بعد از آسیب مشکل باشد.
مشخص کردن مرحله ی آسیب مچ پا ، چند روز بعد از آسیب از طریق معاینه ی فیزیکی قابل اعتمادتر است.
ترکیب دردناک بودن لیگامان تالوفیبولار در لمس ، خون مردگی و تست اختصاصی drawer test قدامی مثبت ، در تشخیص مرحله ۲ و ۳ آسیب حساسیت و اختصاصیت بالایی دارند.
در موارد شک به شکستگی استخوانی مثلا دردناک بودن مچ پا یا روی پا در لمس ، رادیوگرافی جهت تشخیص مفید می باشد.
درمان:
درمان حاد پیچ خوردگیهای خارجی مچ پا شامل:
-استفاده از یخ و باند فشاری مچ پا
-استفاده از یخ و بالا بردن پا در کاهش ورم پا مفید است.
در بیماران با ناپایداری دائم مچ پا که دچار کاهش کنترل حسی حرکتی می باشند ، اموزش بالانس (تعادل) وتقویت حس عمقی مفید می باشد و خطر آسیبهای آینده را کاهش می دهد که این کار به کمک ورزشهای خاص قابل انجام است.
-در مراحل ابتدایی استفاده از بریس جهت حمایت مچ پا حین راه رفتن مفید می باشد.
در افراد ورزشکار ، Tapping که در آن از نوارهای چسبی جهت پایدار کردن مچ پا استفاده می شود و استفاده از بریس احتمال عود پیچ خوردگی مچ پا را کاهش می دهد.
پیچ خوردگی های سمت داخلی مچ پا نسبت به سمت خارجی به مدت زمان بیشتری جهت بهبودی نیازمندند.
از کفشهای چکمه ای خاص جهت راه رفتن این بیماران به مدت ۲ تا ۴ هفته می توان استفاده کرد.
حدود ثلث بیماران درد باقیمانده ی با شدت کم تا متوسط با فعالیت دارند.
گاها بعضی از بیماران
به دنبال پیچ خوردگی شدید مچ پا دچار آسیب لیگامانهای ضخیم بین استخوانهای ساق پا می شوند که آنها نیازمند جراحی می باشند.
سایر پیچ خوردگیها اغلب بدون عارضه بهبود می یابند.
توانبخشی:
با یک برنامه توانبخشی عملکردی مناسب بیمار می تواند بسته به شدت پیچ خوردگی در عرض چند روز تا چند هفته به فعالیت برگردد.در صورت ناکامل بودن توانبخشی احتمال باقی ماندن علائم زیاد است.
در موارد درد یا ناپایداری مچ پای دائمی باید به آسیبهای پنهان شک کرد که شامل شکستگی استخوانی ، ضایعات غضروفی استخوانی، آسیبهای مفصل ساب تالار پا پارگی لیگامان ضخیم بین استخوانهای ساق پا ، التهاب یا پارگی تاندون پرونئال ،نقص حسی عمقی و سندرم گیرافتادگی یا impingmentاست.
بررسیها نشان داده که ورزشهای بالانس(تعادلی) و تقویت پرونئال حتی در موارد ناپایداری مکانیکال مچ پا می تواند باعث پایداری عملکردی شود.
این ورزشها هم می تواند با وسایل ساده ی ورزشی یا دستگاه پیشرفته ی بایودکس (Biodex) تحت نظر متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام شود.
جراحی بندرت فقط در موارد ناپایداری مکانیکال که به درمان گسترده ی غیر جراحی پاسخ ندادند ، لازم می شود.
رفرنس:Braddom Book(رفرنس طب فیزیکی و توانبخشی)
در افراد ورزشکار ، Tapping که در آن از نوارهای چسبی جهت پایدار کردن مچ پا استفاده می شود و استفاده از بریس احتمال عود پیچ خوردگی مچ پا را کاهش می دهد.
پیچ خوردگی های سمت داخلی مچ پا نسبت به سمت خارجی به مدت زمان بیشتری جهت بهبودی نیازمندند.
از کفشهای چکمه ای خاص جهت راه رفتن این بیماران به مدت ۲ تا ۴ هفته می توان استفاده کرد.
حدود ثلث بیماران درد باقیمانده ی با شدت کم تا متوسط با فعالیت دارند.
گاها بعضی از بیماران به دنبال پیچ خوردگی شدید مچ پا دچار آسیب لیگامانهای ضخیم بین استخوانهای ساق پا می شوند که آنها نیازمند جراحی می باشند.
سایر پیچ خوردگیها اغلب بدون عارضه بهبود می یابند.
توانبخشی:
با یک برنامه توانبخشی عملکردی مناسب بیمار می تواند بسته به شدت پیچ خوردگی در عرض چند روز تا چند هفته به فعالیت برگردد.در صورت ناکامل بودن توانبخشی احتمال باقی ماندن علائم زیاد است.
در موارد درد یا ناپایداری مچ پای دائمی باید به آسیبهای پنهان شک کرد که شامل شکستگی استخوانی ، ضایعات غضروفی استخوانی، آسیبهای مفصل ساب تالار پا پارگی لیگامان ضخیم بین استخوانهای ساق پا ، التهاب یا پارگی تاندون پرونئال ،نقص حسی عمقی و سندرم گیرافتادگی یا impingmentاست.
بررسیها نشان داده که ورزشهای بالانس(تعادلی) و تقویت پرونئال حتی در موارد ناپایداری مکانیکال مچ پا می تواند باعث پایداری عملکردی شود.
این ورزشها هم می تواند با وسایل ساده ی ورزشی یا دستگاه پیشرفته ی بایودکس (Biodex) تحت نظر متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام شود.
جراحی بندرت فقط در موارد ناپایداری مکانیکال که به درمان گسترده ی غیر جراحی پاسخ ندادند ، لازم می شود.
رفرنس:Braddom Book(رفرنس طب فیزیکی و توانبخشی)