نورالژی(آسیب عصبی) بعد از زونا

ویروس عامل زونا همان ویروس آبله مرغان است که بعد از عفونت اولیه ، ویروس در گانگلیای حسی شامل ریشه ی خلفی نخاعی و اعصاب جمجمه مخفی شده ودر زمان نقص ایمنی بدن مثل استرس ، بیماری یا سن بالا مجددا فعال شده و راش (ضایعات پوستی) دردناک در طول درماتوم خاص ایجاد می کند.

این اختلال وابسته به سن است و در ۵۰ درصد افرادی که تا سن ۸۵ سال زنده مانده اند رخ می دهد.

در زن و مرد با شیوع یکسان دیده می شود.

نورالژی (آسیب عصبی) بعد از زونا به عنوان دردی که بیش از ۹۰ روز طول می کشد تعریف می شود.

علائم:

علائم اولیه ی آن شامل تب خفیف و ناخوشی همراه با افزایش درک حسی (هیپراستزیا) ، اختلالات حسی(دیس استزیا) ، احساس گزگز(پارستزی) یا خارش در طول مسیر یک یا چند درماتوم می باشد.

در صورت درگیری چشمی ممکن است نور گریزی(فتوفوبیا) رخ دهد.

این علائم اولیه ممکن است تا ۱ هفته طول بکشد.

بدنبال علائم اولیه ضایعات پوستی یا پاپولهای حاوی مایع ، دلمه ظاهر می شوند که تا ۳ الی ۵ روز بتدریج ظاهر می شوند.

درماتومهای سینه ای (توراسیک) شایعترین محل درگیری می باشند.

این ضایعات به هر نوع لمس ملایم حساس می باشد و این بیماران در محل ضایعات پوستی حتی تحمل لباس را ندارند.

تب خفیف و ناخوشی انها ممکن است دائمی باشد و بزرگی غدد لنفاوی هم در بعضی بیماران دیده می شود.

از اعصاب جمجمه ای ، شاخه ی چشمی(افتالمیک) عصب  تری جمینال(سه قلو) بیشترین درگیری را دارد و می تواند منجر به کوری شود.

اسیبهای زونا بیشتر در مناطق در معرض نور افتاب یا باد رخ می دهد.

در کیسهای خیلی نادر ، فلج یک طرفه ی صورت در ترکیب با فقدان حس چشایی یا شنوایی(سندرم رامسی هانت) رخ می دهد.

در اکثر موارد ، علائم مدت کوتاهی بعد از بهبود راش برطرف می شود.در حالی که در ۲۵ درصد بیماران ، علائم برای طولانی تر از یک ماه بعد از برطرف شدن راشها پایدار می ماند.

معاینه ی فیزیکی:

ضایعات پوستی که توزیع درماتومال دارند به شکل وزیکولهای برجسته و حاوی مایع ظاهر می شوند. با پارگی این وزیکولها دلمه یا کراست ایجاد می شودو ازین به بعد وزیکولها دیگر عفونی نیستند.

در صورت درگیری بخشهای عمقی پوست اسکار و تغییر رنگ ایجاد می شود.

زونای چشمی معمولا به دنبال ضایعات پوستی ایجاد شده و با ضایعات پوستی با توزیع درماتومال عصب نازوسیلیاری در همان طرف بینی همراه می باشد که به ان علامت هوچینسون گویند.

علاتم زونای چشمی شامل ادم اطراف چشم(پره اربیتال) ، خونریزی لکه ای(پتشیال) ، التهاب ملتحمه(کنزنکتویت) ، التهاب صلبیه(اسکلریت) و حساسیت قرنیه است.

در این موارد مشاوره ی چشم لازم است:۱-علامت هوچینسون ۲- قرمزی بدون علت چشم

محدودیت عملکردی:

۱-کاهش بینایی به علت آسیب عصب چشمی یا شاخه ی چشمی عصب سه قلو(تری جمینال)

۲-محدودیت در انجام فعالیتهایی که تماس فشاری یا گرم شدن ناحیه ی آسیب دیده رخ می دهد. در صورت درگیری شاخه ی صورتی(فاشیال) عصب سه قلو ممکن است بیمار پوشش روسری یا ماسک صورت و نور آفتاب را تحمل نکند.

۳-در صورت درگیری درماتوم سینه ای (توراسیک) تماس پشت با صندلی اداری و یا تشک در حین خواب دردناک می باشد.

تشخیص:

بر اساس شرح حال و معاینه ی بالینی می باشد.

درمان:

درمان اولیه:

داروهای ضد ویروس خوراکی مثل آسیکلوویر و فام سیکلوویر و والاسیکلوویر

در بیماران با نقص ایمنی یا مشکلات جذب گوارشی داروهای داخل وریدی ارجحیت دارند.

در صورتی که در طی ۷۲ ساعت اول ، درمان با ضد ویروسهای خوراکی شروع شود شیوع نورالژی بعد زونا تا ۵۰ درصد کاهش می بابد.

در یک بررسی نشان داده شده است که لیدوکائین ۵ درصد موضعی در کاهش علائم موثر می باشد.

توانبخشی:

فیزیوتراپی به شکل اولتراسوند در بهبود درد حاد زونا موثر می باشد و در موارد درد مزمن شکل دیگر فیزیوتراپی به نام الکتروتراپی موثر می باشد.

درمانهای حساسیت زدایی مثل تماس متناوب با گرما و سرما ، ویبراسیون(لرزاننده) ، ضربه ی خفیف مکرر ممکن است مفید باشد.

در صورت درگیری چشمی کار درمانی با آموزش تکنیکهای کاهش بینایی و دید محیطی مفید می باشد.

کاردرمان می توانند ریسک افتادن را با حذف فرشهای لیز و بهبود روشنایی و کاهش در هم ریختگی خانه ومحیط کار کاهش دهد.

از روشهای موثر دیگر استفاده از سردوشهایی که با دست نگهداشته می شود تا از جریان مستقیم آب روی مناطق دردناک پرهیز شود .

مداخلات:

بلوکهای عصبی اطراف مهره ای (پاراورتبرال) ، بلوک عصب سرویکال عمقی ، بلوک گانگلیون ستاره ای و تزریق بوتوکس زیرجلدی مفید می باشند.

جراحی:

اندیکاسیون ندارد.

 رفرنس:ّFrontera Book(رفرنس طب فیزیکی و توانبخشی)