آموزش مهارتهای فیزیکی در بیماران آسیب نخاعی یا Spinal cord injury

فیزیوتراپها و کاردرمانها (تحت نظر متخصصین طب فیزیکی وتوانبخشی)، افراد دچار آسیب نخاعی را تحت آموزش از نظر مراقبت از خود و دیگر فعالیتهای روزانه قرار می دهند.

آموزش فعالیتهای بیمار باید به محض اینکه توانایی بلند شدن از تختخواب را پیدا کرد شروع شود.این فعالیتها بتدریج از ساده ترین تا پیچیده ترین اجرا می شوند.

زمانی که مهارت در این فعالیتهای اولیه (Mat activity)حاصل شد ، آنها می توانند کم کم این کارها را در محیطهای واقعی زندگی مثلا در بستر انجام دهند.

فعالیتهای اولیه یا Mat activity شامل:

۱-rolling  یا چرخش: بیماران بطور ریتمیک در حالیکه به پشت خوابیده اند ، بازوهای خود را محکم گرفته و از یک طرف به طرف دیگر می کشند و سپس با قدرت بازوهای خود را به سمتی که صاف و هموار است می کشند.

rolling می تواند با شروع چرخشی از یک حالت نیم خوابیده و با یک بالش زیر یک طرف پشت یا پاهای ضربدری آسانتر شود. 

 ۲- وضعیت خوابیده به شکم(Prone) روی دستها

۳-وضعیت خوابیده به پشت روی ارنجها:این وضعیت زمینه ای را فراهم می کند که بعدها رفتن فرد از یک وضعیت خوابیده به پشت را به وضعیت نشسته آسانتر نماید.همچنین این کار به تقویت عضلان شانه هم کمک می کند.

این وضعیت می تواند توسط افراد در چندین مرحله اجرا شود.اول آنها دست خود را زیر باسن گذاشته سپس آرنج خود را خم می کنند و بالاخره آنها وزن خود را با استفاده از گذاشتن آرنجها زیر قسمت بالای تنه از یک طرف به طرف دیگر می اندازند.

زمانی که بیمار آسیب نخاعی شروع به نشستن روی چهارپایه یا Mat می کند ، ورزشهای تعادلی با یک وضعیت نشسته طولانی با ساق پاهای باز شده یا وضعیت نشسته کوتاه با زانوهای خم شده حدود ۹۰درجه ، شروع می شود.

بلند شدن از روی صندلی یا ویلچر با صاف کردن آرنج و فشار آوردن به دسته صندلی هم اموزش داده می شود.

آموزش جا به جایی برای یک فرد مبتلا به فلج ۴ اندام  یا فلج پاهای کامل معمولا با یک تخته لغزنده یا Sliding board شروع می شود.

برای انتقال به داخل ویلچر یا خارج شدن از ویلچر دستی ، باید وضعیت ویلچر در زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه با لبه تخت قرار گیرد. ولی در صورت استفاده از ویلچر برقی ، ویلچر باید به موازات لبه تخت قرار گیرد. در مرحله بعدی بیمار باید بر روی صندلی به جلو بلغزد و دسته یا Arm rest  ویلچر را گرفته و خود را بر روی تخته لغزنده یا  sliding board جابه جا کند.

روشهای دیگر جابه جایی هم وجود دارد که شامل :

۱-pop over transfer که مشابه روش قبلی است ولی در ان از تخته لغزنده استفاده نمی شود.

 ۲-sit-pivot transfer

3-stand-pivot transfer

این دو روش نیاز به تحمل وزن توسط اندام تحتانی دارد که بتواند عمل چمباتمه زدن یا نشستن را انجام دهد.

۴- floot-t chair transfer برای کسی مهم است 

که ازویلچر به بیرون می افتد یا پاهایش روی کف زمین کشیده می شود و نیاز به بلند شدن روی صندلی یا هر سطح مرتفعی دارد.

ایستادن را می توان با یک standing frame  یا یک tilt table شروع کرد.

ایستادن در افراد با آسیب نخاعی حاد به حفظ توده استخوانی کمک می کند ولی در افراد با اسیب مزمن نخاعی به علت پوکی استخوان ، ایستادن باید با احتیاط انجام شود چون افراد با پوکی استخوان در صورت عدم تحمل وزن ریسک بالایی برای شکستگی دارند.

برای افراد با آسیب نخاعی حرکتی ناکامل ، آموزش راه رفتن می تواند باعث آسانتر شدن تحمل وزن بدن شود.

برای افراد با آسیبهای کامل سطح توراسیک که تازه شروع به راه افتادن میکنند ارتوزها میتوانند زانوها و مچ پاها را پایدار کنند.

یک الگوی Swing throght gait برای راه رفتن این افراد پیشنهاد شده است که با کمک میله های موازی (Parallel bars)  شروع می شود و شامل ایستادن از مرحله نشستن ، تعادل با رانهای باز شده یا اکستند ، فشار به بالا در وضعیت ایستاده ، چرخیدن در حالت ایستاده ، بهبود وضعیت خم شدگی ران ، پیشرفت اندامهای تحتانی با پریدن میباشد.

با بدست آمدن مهارت می توان به جای میله های موازی از واکر یا کراچ استفاده کرد.

 رفرنس:Braddom book(رفرنس طب فیزیکی و توانبخشی)